શિક્ષણની ભૂમિ : શિક્ષક વિકાસની સંકલ્પનાઓ

શિક્ષક વિકાસની સંકલ્પનાઓ :

F બે પાયાના શબ્દો છે.

1. વૃદ્ધિ - એક સમયે અટકી જાય છે.

2. વિકાસ – સતત ચાલતી પ્રક્રિયા

- વૃદ્ધિને લીધે જ સામાર્થ્ય પ્રાપ્ત થાય તે વિકાસ.

- એક બાળકના હાથની આંગળીઓ મોટી થવાથી તે બાળક પેન પકડી શકે અને ચિત્ર દોરી શકે છે.

- વિકાસ થવા માટે વૃદ્ધિ એ પૂર્વ શરત છે.

- વૃદ્ધિ થાય તો વિકાસ શક્ય બને.

- શિક્ષકને પોતાના વ્યવસાય માટે જે કૌશલ્યની જરૂર છે. એ કૌશલ્યોમાં વૃદ્ધિ થાય અને એના લીધે એ વધારે સારી રીતે શીખવવા માટે સમર્થ બને.

- ડાર્લિંગ અને હેમંત ના મતે :

“શિક્ષક પોતાનો વ્યવસાયિક દરજ્જો સમુદ્ર કરવા માટે પોતાના જ્ઞાનમાં વૃદ્ધિ કરે અને જરૂરી જ્ઞાન માટે સજાગતા કેળવે તે પ્રક્રિયા એટલે શિક્ષકનો વિકાસ.”

શિક્ષકના વ્યવસાયિક દરજ્જાને સમુદ્ર કરવા માટે...

- શાળામાં અન્ય શિક્ષકના કરતા પોતાનું સ્થાન ઊંચું આવે.

- વિદ્યાર્થીઓમાં લોકપ્રિયતા આવે.

- હેમંત :

વિકાસ માટે શિક્ષક શું કરે ?

- જ્ઞાન વૃદ્ધિ/વધારો કરે

- ક્યા જ્ઞાનમાં વધારો કરવાનો છે તેમાં સજાગતા મેળવે છે.

- કેની ના મતે :

શિક્ષણ માટેના પોતાના સિદ્ધાંતો બનાવવા માટે શિક્ષક પોતાના શિક્ષણ વ્યવહારોને તપાસે તે પ્રક્રિયા એટલે શિક્ષકનો વિકાસ.”

- શિક્ષકનો વિકાસ તે એક પ્રક્રિયા છે.

- શિક્ષકના પોતાના સિદ્ધાંતો બનાવવા.

- શિક્ષણના દરેક વ્યવહારમાં તપાસે છે.

· બેલ અને ગિલબર્ડ

“શિક્ષકનો વિકાસ એ ખાલી બાહ્ય રીતે આવતું પરિવર્તન છે પરંતુ શિક્ષકની માન્યતા અને પોતાના વિચારોમાં પણ પરિવર્તન આવવું.”

- બાહ્ય રીતે સુધરે તો તે આંશિક વિકાસ કહેવાય.

- માન્યતા બદ્દાલે – પૂરેપૂરો વિકાસ.

1. પ્રાપ્તિ (Input)

2. અજમાયશ/વિકાસના પાસા

1) પ્રાપ્તિ :

“જયારે શિક્ષક કોઈ વ્યવસાયમાં જોડાય ત્યારે તેને જે જાણવા મળે તે પ્રાપ્તિ.”

· આચાર્ય, સુપરવાઈઝર, અન્ય શિક્ષકો, વાલીઓ-વિદ્યાર્થીઓ, સ્વ-ચિંતન પ્રાપ્તિ

2) અજમાયશ :

· પ્રાપ્તિનો અમલ થાય તે અજમાયશ.

· અજમાયશ દ્વારા વિકાસ થાય છે.

શિક્ષણની ભૂમિ